Samen met het ministerie van Veiligheid en Justitie, impact investeerders ABN AMRO, Oranje Fonds en Start Foundation, en consortium Work Wise Direct lanceerde Society Impact dinsdag 7 juni de SIB Werk na Detentie. In 2,5 jaar worden 150 ex-gedetineerden begeleid naar werk en krijgen ze hulp bij huisvesting en schuldsanering. Investering: 1,2 miljoen euro. Opbrengst: een veelvoud. Want het doel is minder aanspraak op uitkeringen en een daling van de recidive. Carsten Herstel, directeur Sanctietoepassing en Jeugd en plv. Directeur-Generaal straffen en beschermen bij het Ministerie Veiligheid en Justitie: ”We zijn een soort Gideons Bende, we geloven er in dat we dit probleem samen kunnen oplossen: overheid, private investeerders en een sociale onderneming.”

“Het kan niet en toch gaan we het doen.” Legendarische woorden die Carsten Herstel tijdens de lancering van de SIB Werk na Detentie aanhaalde, refererend aan een overleg in het prille begin van het innovatieve plan. Ga er maar aan staan: private investeerders steken geld in een maatschappelijk probleem waarbij twee overheden betrokken zijn. En toch stapten samen met het ministerie van Veiligheid en Justitie, drie impact investeerders en een uitvoerdersconsortium in het project, dat mede-geïnitieerd en begeleid werd door Society Impact.
De lancering werd geopend met een woord van Staatssecretaris Klaas Dijkhof.

Offer you can’t refuse

Wat was de voorgeschiedenis? Uit onderzoek van Start Foundation was gebleken dat het huidige beleid om ex-gedetineerden te re-integreren niet goed werkt. Dit beleid houdt in dat ín de gevangenis het ministerie verantwoordelijk is voor de re-integratie. Als de gevangene op vrije voeten komt, is de plaatselijke overheid voor die begeleiding verantwoordelijk. Echter slechts 20% van de doelgroep vindt na gevangenschap een baan. Dat heeft nadelige gevolgen voor de aanspraak op uitkeringen en voor de recidive.

Wat nu als ex-gedetineerden een bewezen re-integratietraejct wordt aangeboden, uitgevoerd door een innovatief consortium en voorgefinancierd door private investeerders. En waarbij de overheid de investeerders pas hoeft terug te betalen als het traject aan de afgesproken resultaten heeft voldaan? Chef de Mission Sadik Harchaoui van Society Impact klopte samen met de directeur van Start Foundation, Jos Verhoeven, met dit innovatieve plan aan bij het Ministerie van Veiligheid en Justitie. Overtuigd van de mogelijkheden, toonde deze zich bereid mee te werken aan een verdere uitrol van het plan. Extra investeerders werden gezocht en gevonden in de ABN AMRO. ABN AMRO-bestuursvoorzitter Gerrit Zalm sprak tijdens de lancering: “Voor de overheid is het een ‘offer you can’t refuse’: als het niet slaagt, hoeft zij niets te betalen. Wij vinden het een goede zaak dat marktpartijen zoals onze bank betrokken zijn bij de aanpak van dit soort maatschappelijke problemen.”

Resultaat in plaats van inspanning

Met ook het Oranje Fonds geënthousiasmeerd over het plan, was de investeerdersgroep compleet. Gedrieën schreven zij een aanbesteding uit op zoek naar ondernemers om het knellende vraagstuk van re-integratie van ex-gedetineerden aan te pakken. Work Wise Direct, een consortium bestaande uit Stichting 180, Restart en Exodus, kwam als winnaar uit de bus.

Dat private partijen in plaats van de overheid de tender hebben uitgezet, maakte een groot verschil, gaf Irma van der Veen van het uitvoeringsconsortium aan tijdens de lancering. “We kijken nu veel meer naar resultaat, daar worden we ook echt op gepind. Voor ons zit daar ook het risico: onze naam is verbonden aan deze pilot, dus dat willen we goed doen. Ook omdat we het willen opschalen.”

Politiek gevoelig?

“Een prachtig voorbeeld van de sociale investeringsmaatschappij, de opvolger van de verzorgingsstaat”, omschreef Sadik Harchaoui van Society Impact deze samenwerking. Een soort participatiesamenleving 2.0. Harchaoui: “We maken het publieke domein meer toegankelijk voor innovatieve ondernemers en private geldschieters. Iedereen investeert dus naar vermogen.” Op die manier, zo wil Harchaoui maar duidelijk maken, houden we de verzorgingsstaat betaalbaar en op niveau.

Toch wilde dagvoorzitter Krijn van Beek weten of private financiering voor een maatschappelijk probleem politiek niet heel gevoelig ligt. Ronald van der Giessen van Oranje Fonds: ”Deze doelgroep is niet politiek gekleurd. Alle politieke partijen willen recidive voorkomen. Maar je kunt dit probleem als overheid niet in je eentje aanpakken, daar heb je meer partijen voor nodig: voor draagvlak, voor financiering, voor aanzien.”

Start Foundation-bestuurslid Femke Halsema: “Dat we geld in deze groep steken, geeft ook aan dat we het waard vinden om dat te doen. Het verwijst trouwens ook naar vroeger, toen we via particulier initiatief, zonder subsidie, maatschappelijke problemen aanpakten.”

Ook twee ervaringsdeskundigen kwamen aan het woord: via Exodus, een van de consortiumpartijen, had de één werk en een huis gevonden, de ander een opleiding en stageplaats en zocht nu naar werk. Het traject was verre van makkelijk, vertelden ze. Maar wel hard nodig, anders hadden ze het niet zover geschopt. Tips hadden ze ook nog voor de uitvoerders: Heb geduld en inlevingsvermogen. Geef structuur en duidelijkheid, dat bespoedigt de re-integratie.

Deze SIB Werk na Detentie is de eerste waarbij de landelijke overheid opdrachtgever is. En als het aan Carsten Herstel ligt, is dit nog maar het begin van wat omschreven werd als ‘exotisch financieringsinstrument’: “Het is enorme winst dat we dit voor elkaar hebben gekregen met private partijen. Als dit slaagt, krijgt het zeker een vervolg.”

Wilt u weten hoe deze SIB in elkaar zit?
Klikt u hier voor het introductiefilmpje.

Nieuwsgierig naar Work-Wise Direct? Kijk dan hier verder.

Ook Nieuwsuur besteedde aandacht aan deze eerste Social Impact Bond met een landelijke overheid. De reportage ziet u hier.