“Door de aanhoudende economische crisis en de fundamentele veranderingen in ons economische systeem, is de discussie over de houdbaarheid van onze verzorgingsstaat onder druk komen te staan”, zegt Sadik Harchaoui, directeur van Society Impact. Hij wil een beweging aanjagen die investeringen losmaakt in het publieke domein. “Sociale ondernemers kunnen urgente maatschappelijke vraagstukken op een innovatieve manier oplossen.”

Sadik Harchaoui is lid van de regiegroep van Agenda Stad. “Agenda Stad kan zowel kleine ondernemers, grote bedrijven als overheden gezamenlijk dezelfde richting op duwen. Dat kan leiden tot mooie economische maar ook sociale iconen.”

Wanneer is Society Impact gestart?

“Society Impact is in 2013 gestart met steun van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Inmiddels zijn er een aantal andere ministeries aangehaakt als opdrachtgever: VWS, SZW, en Veiligheid en Justitie. Er zijn ook banken, vermogensfondsen, filantropen en maatschappelijk ondernemers bij ons aangesloten. Gezamenlijk proberen we ‘impact investeringen’ in het publieke domein te realiseren. Deze social deals kunnen uiteindelijk leiden tot meer sociale vitaliteit, veerkracht en meer solidariteit.”

De aanleiding voor de oprichting van Society Impact was de behoefte van verschillende stakeholders aan een platform met een ‘magneetwerking’, waarin samen wordt gewerkt aan het aanjagen van de beweging. Dit tegen de achtergrond van de participatiesamenleving. “Mensen moeten steeds meer zelf initiatieven nemen. Alleen hoe betalen we die initiatieven? De drie klassieke manieren van financiering voor burgers en sociale organisaties staan onder druk. De subsidie is op. Het krediet komt niet los voor dit type ondernemers die hoge risico’s lopen, en de gift heeft plaats gemaakt voor de investering. We hebben dus nieuwe vormen van financiering nodig om lokale initiatieven te ondersteunen.

Society Impact kiest voor de ondersteuning op sociale vraagstukken zoals mantelzorg, dementie, jeugdwerkloosheid, buurtinitiatieven en bijvoorbeeld het bestrijden van obesitas bij kinderen. Allemaal programma’s die de kwaliteit van leven van mensen uiteindelijk beter maken. We betrekken bij die projecten de overheid vanaf het eerste moment.”

Hoe financiert Social Impact sociale initiatieven?

“Social Impact jaagt de ontwikkeling van nieuwe financieringsmodellen aan, zoals de Social Impact Bond. Het gaat om ondernemers die impact maken, die een goede kosten/baten analyse hebben en ook een financieel verdienmodel. Die worden dan privaat gefinancierd. Dus een bank betaalt de ondernemer die mantelzorgers ondersteunt. Uiteindelijk leidt dit tot kostenbesparingen bij de overheid, en de overheid betaalt achteraf vanuit die besparingen de aanvankelijke financier terug. Zo leidt dit tot op langere termijn ook tot innovatie van het systeem. Want een private partij mag maatwerk toestaan, maar een overheid is verplicht om vanuit de gelijkheidsgedachte te handelen.”

Ook de risico-overdracht van publiek naar privaat is interessant. “Vroeger werden de risico’s bij PPS-constructies als het mislukte afgewenteld op de overheid. Dat is hier niet het geval. Want op het moment dat de ondernemer niet de prestaties levert die van tevoren zijn afgesproken, dan is de bank het geld kwijt en niet de overheid. Dat is echt een groot verschil.”

Op termijn voert de overheid zo minder taken uit die ook op een andere manier net zo goed of beter geregeld kunnen worden. “Je houdt dan een verzorgingsstaat over die voor de meest kwetsbaren is en daar betalen we met zijn allen graag belasting voor. Het gaat dan om mensen die echt niet meer kunnen werken, en mensen die echt hulp nodig hebben.”

Welke projecten zijn er gerealiseerd?

“De afgelopen anderhalf jaar hebben we een projecten-pijplijn opgezet, waar inmiddels 220 ondernemers in zitten. Hiermee proberen we social deals te sluiten. We hebben meegewerkt aan de eerste deal in Rotterdam. Dit ging over de aanpak van jeugdwerkeloosheid. Inmiddels is de tweede ook gesloten, The Color Kitchen, een leerwerktraject voor mensen van 17 tot 35, die op 20 april in Utrecht is gelanceerd.”

Een andere deal is gesloten in Zaanstad met Flextensie en de Rabobank. Flextensie is een kleine maatschappelijke onderneming die mensen tijdelijk plaatst op de arbeidsmarkt. “Ze doen het goed, zijn nu bezig in Den Haag en Zaanstad en ze gaan uitbreiden naar andere steden. Het liefst zou ik zien dat Flextensie in één keer aan de slag gaat bij 25 gemeentes. Dat kan ook makkelijk want de voorfinanciering is al geregeld en eigenlijk is het een cadeautje aan de gemeente. Als het draait hoeft de gemeente niet uit te betalen want het bespaart op uitkeringslasten. Maar hoe krijg je zo’n ondernemer in een setting waarbij 25 gemeentes zeggen dat ze mee willen doen? Dat is niet eenvoudig, maar we hebben er vertrouwen dat het kan.

Het kost veel tijd en organisatie omdat dit een grote cultuurverandering is. Het gaat wel de goede kant op. Je ziet steeds grotere partijen op de markt komen die mee willen financieren. Zo zien we onze rol ook: ‘stroomstootjes’ uitdelen aan de grotere instellingen en organisaties, omdat hun betrokkenheid nu eenmaal leidt tot meer impact. De volgende stap is hoe gemeentes dit gaan gebruiken nu ze meer innovatieve financieringsinstrumenten in hun gereedschapskist krijgen.”

De social deal kan jaren doorlopen. “Het kan om kleine en grote bedragen gaan, en er zijn verschillende looptijden mogelijk. The Colour Kitchen van 20 april heeft een looptijd van meer dan 4 jaar. Bij een social deal is het heel belangrijk om heldere afspraken te hebben. Bijvoorbeeld minder opnames in een verpleeghuis, of een lagere BMI bij kinderen met overgewicht, of minder ziekenhuisopnames. Dat is het meest cruciale en als we dat hebben is de vervolgvraag of we het kunnen meten, zodanig dat het voor alle betrokken partijen acceptabel is.”

Wat verwacht je van Agenda Stad?

“Ik zou heel graag willen dat Agenda Stad een beweging blijft die inspirerend is en die gaat over innovatie, over nieuwe dingen doen op een andere manier. Over je eigen schaduw heen springen. En dat het niet onbedoeld een gestold lobbykanaal wordt. Uiteraard moeten er randvoorwaarden gecreëerd worden en hiervoor moet je lobbyen, maar het moet meer worden dan dat. Een beweging die zowel kleine ondernemers als grote bedrijven als de overheden gezamenlijk dezelfde kant op duwen. Met sociale vitaliteit, veerkracht en solidariteit.”

 

Dit interview is eerder verschenen op de website van Agenda Stad, een programmalijn van het ministerie van Binnenlandse Zaken waar Society Impact een bijdrage aan levert.