Health Impact Bond

In opdracht van ZonMw heeft adviesbureau EY in samenwerking met Society Impact, een platform voor sociaal ondernemerschap, onderzoek gedaan naar een nieuwe manier om innovatie in de zorg te financieren. Het gaat om zogenoemde Health Impact Bonds (HIB’s), een vorm van publiek-private samenwerking waarin investeerders of fondsen, zorgverleners, verzekeraars en ministeries zich toeleggen op innovatie in de zorg.

Bij een HIB financiert een private investeerder een interventie die naar verwachting gezondheidswinst en kostenbesparingen zal opleveren. Wanneer de interventie daadwerkelijk resultaat heeft en gezondheidswinst oplevert, krijgt de geldschieter zijn investering terug van de partij die op deze manier kosten heeft bespaard. Het idee is om meer privaat kapitaal in de zorg te investeren en alleen projecten te bekostigen die doelmatig en kosteneffectief zijn. HIB’s werken dus niet voor alle ideeën. Interventies moeten onder andere bewezen effectief zijn, uitkomsten moeten meetbaar zijn en ook besparingen moeten duidelijk aanwijsbaar zijn. Society Impact en EY kozen na beoordeling van een groslijst 5 projecten uit over tinnitus, vergrijzing, vallen, astma en zelfredzaamheid van ouderen (www.societyimpact.nl/society-impact-brengt-rapport-uit-aan-zonmw-over-health-impact-bonds). Deze projecten hebben een ‘hoge HIB-haalbaarheid’ en voldoen aan de randvoorwaarden. Voor deze projecten zal nu onderzocht worden of het wenselijk is om een maatschappelijke kosten-batenanalyse te maken.2,3

HIB’s zijn afgeleid van Social Impact Bonds (SIB’s), een vorm van financiering die in het Verenigd Koninkrijk bedacht is.4 SIB’s richten zich op maatschappelijke problemen zoals werkloosheid en criminaliteit, terwijl HIB’s zich meer op gezondheidszorg en wetenschap toespitsen. In 2010 begon in het Verenigd Koninkrijk de eerste SIB met een programma voor het terugdringen van een recidive bij ex-gedetineerden van de gevangenis in Peterborough.5 In Nederland investeerden ABN AMRO en Start Foundation via een SIB in het Rotterdamse bedrijf Buzinezzclub. Dit bedrijf helpt Rotterdamse werkloze jongeren aan het werk of terug naar school. De gemeente Rotterdam betaalt de investeerders terug op basis van het aantal uitkeringen dat bespaard wordt.6

Innovative Medicines Initiative

Een andere grote publiek-private constructie is het Europese Innovative Medicines Initiative (IMI).7 Het IMI is opgericht in 2008 als samenwerking tussen de Europese Unie en de European Federation of Pharmaceutical Industries and Associations. Het heeft als doel de gezondheid te bevorderen door de ontwikkeling van nieuwe noodzakelijke medicijnen te versnellen. Het initiatief probeert dit te bereiken door samenwerking tussen universiteiten, de industrie, patiëntenorganisaties en toezichthouders te stimuleren.

Journalisten van het Duitse weekblad Der Spiegel, de Zwitserse omroep SRF en het Vlaamse dagblad De Standaard hebben een half jaar lang kritisch de financiën, procedures en de structuur van het IMI uitgeplozen en met meer dan 70 onderzoekers, politici en werknemers gesproken.8 Zij schrijven dat vooral ‘Big Pharma’ de koers bepaalt en er met de winst en de patenten vandoor gaat. ‘Nog nooit had de farma-industrie zo’n grote macht over onderzoek dat met belastinggeld wordt uitgevoerd’, zegt de Vlaamse emeritus hoogleraar en internist Marc De Broe in De Standaard.9 Bij nieuwe initiatieven is het dus niet allemaal rozengeur en maneschijn.

Nog in de kinderschoenen

Vandaag de dag is er behoefte aan mogelijkheden om de gezondheidszorg beter en goedkoper te maken. Publiek-private samenwerking wordt genoemd als mogelijkheid om dit doel te bereiken. In Nederland staat deze vorm van financiering van zorg nog in de kinderschoenen, maar soortgelijke constructies in andere landen laten zien dat waakzaamheid rond deze nieuwe trend gewenst is.